8. ഹംസപക്ഷം

 

ലക്ഷണം (പ്രയോഗം) - മൂലം:-

 

അംഗുല്യശ്ച യഥാപൂൎർവ്വം സംസ്ഥിതാ യദി യസ്യതു ||           

സഹസ്തൊ ഹംസപക്ഷ്യാഖ്യൊ ഭണ്യതെ ഭരതാദിഭിഃ |           38

 

ഭാഷ:- വിരലുകളെല്ലാം ഉള്ളപ്രകാരം തന്നെ നിർത്തിവെച്ചാൽ അതിന് ഹംസപക്ഷമുദ്ര എന്നു പറയുന്നു.

 

വിനിയോഗം (ഉപയോഗം) - മൂലം:- 

 

ചന്ദ്രോവായുർ മന്മഥശ്ച ദേവപർവ്വത സാനവഃ ||                

 

നിത്യബാന്ധവശയ്യാശ്ച ശിലാസുഖമുരസ്തനം |                

വസനം വാഹനം വ്യാജശ്ശയനം പതനം ജനഃ ||                     39

 

താഡനംഛാദനഞ്ചൈവ വ്യാപനം സ്ഥാപനം തഥാ |             

ആയാനം നമനഞ്ചാഥ മജ്ജനം ചന്ദനം തഥാ ||                  40

 

ആലിംഗനാഞ്ചാനുയാനം പാലനം പ്രാപണം ഗദാ |         

കപോല മംസഃകേശശ്ച വിധേയാനുഗ്രഹൗമുനിഃ ||                41

 

ഇതി ശാബ്ദാഭിധേയശ്ച മത്സ്പൂജന കഛപാഃ |   

 

ഹംസപക്ഷാഖ്യഹസ്ഥാസ്തു ചത്വാരിംശൽ ദ്വയോത്തരാഃ ||             42

സംയുക്താനാട്യശാസ്ത്രജ്ഞൈഃ കഥിതാ മുനിപുംഗവൈഃ |    

 

യുഷ്മൽ ബഹൂക്തി ഖഡ്ഗോരുട് ഇദാനീമഹമഗ്രതഃ ||            43

 

പരശുർഹേതിരാഹ്വാനമുൽസംഗപ്രാപ്തിവാരണൈ |              

ആയുക്തഹംസപക്ഷാഖ്യാ ഹസ്താഏകാദശസ്മൃതാഃ ||            44

 

ഭാഷ:- ചന്ദ്രൻ, വായു, കാമദേവൻ, ദേവന്മാർ, പർവ്വതം, താഴ്വാരം, എല്ലായ്പ്പൊഴും (നിത്യം),  ബന്ധുക്കൾ, കിടക്ക, ശില, സുഖം, മാർറ (നെഞ്ച്), സ്തനം, വസ്ത്രം, വഹിക്കുക എടുക്കക) വ്യാജം, കിടക്കുക, വീഴുക, ജനം, അടിക്കുക, മറയ്ക്കൽ (മറവ്) വ്യാപിക്കുക, സ്ഥാപിക്കുക, വരവ്, നമസ്കാരം, കുളിക്കുക, ചന്ദനം, ആലിംഗനം, പിന്നാലെ പോവുക,  രക്ഷിക്കുക, പറഞ്ഞയക്കുക, [1]ഗദ, കവിൾത്തടം, ചുമല് (തോള്‍), തലമുടി, വിധേയത്വം (വിനയമുള്ള), അനുഗ്രഹം, മഹർഷി, ഇപ്രകാരം, മത്സ്യം, പൂജിക്കുക, ആമ - ഈ 42 പദാർത്ഥങ്ങളെ രണ്ടുകൈകൾകൊണ്ടും;  നിങ്ങൾ, വാൾ, കോപം, ഇപ്പോൾ, ഞാൻ, മുമ്പിൽ, വെണ്മഴു, ജ്വാല, വിളിക്കുക, അടുത്തെത്തുക, തടുക്കുക - ഈ 11 പദാർത്ഥങ്ങളെ ഒരു കൈകൊണ്ടും ഹംസപക്ഷമുദ്രയിൽ കാണിക്കണം.

 

 

[1] ‘ഗദം’(ദുഃഖം) എന്ന് വളരെ വിരളമായി പാഠഭേദം ഉണ്ട്. കഥകളിയിൽ രണ്ടുഹംസപക്ഷം ചേര്‍ന്ന് ദുഃഖം എന്ന് കാണിക്കുന്നത് ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതാണ്.