കല്യാണസൌഗന്ധികം
രചയിതാവ്: കോട്ടയത്ത് തമ്പുരാന്‍
കോട്ടയത്തു തമ്പുരാന്റെ ഏറ്റവും ജനപ്രിയമായ കഥകളിയാണ് കല്യാണസൗഗന്ധികം. പ്രണയിനിയുടെ അഭീഷ്ടം നിറവേറ്റാനായി ഒരു പൂവുതേടി നായകൻ യാത്രയാവുന്ന കഥാതന്തുവിന്റെ സൗന്ദര്യം, അവതരണത്തിലെ സങ്കേതലാവണ്യം എന്നിവയെല്ലാം ഇതിനു കാരണമാകാം. സൗഗന്ധികകഥ പല കേരളീയകലാരൂപങ്ങളിലും സ്ഥാനം പിടിച്ചിട്ടുണ്ട്.മാണി നീലകണ്ഠകവിയുടെ കല്യാണസൗഗന്ധികം വ്യായോഗമാണ് കണ്ടെടുക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള ആദ്യത്തെ സൗഗന്ധികകൃതി. കുഞ്ചൻ നമ്പ്യാരുടെ തുള്ളലായും മറ്റനേകം ദൃശ്യകലാരൂപങ്ങളായും സൗഗന്ധികകഥ കേരളീയമനസ്സിൽ സ്ഥാനം പിടിച്ചിട്ടുണ്ട്. കാർത്തികതിരുനാൾ ഇതേ പേരിൽ മറ്റൊരു ആട്ടക്കഥ കൂടി രചിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും അത് പ്രചാരത്തിലായില്ല.
മഹാഭാരതത്തിൽ ഈ കഥയുടെ പേര് 'സൗഗന്ധികാഹരണം' എന്നാണ്. കല്യാണസൗഗന്ധികം എന്ന മനോഹരനാമധേയം തന്നെ നൽകപ്പെട്ടത് നീലകണ്ഠകവിയുടെ കല്യാണസൗഗന്ധികം വ്യായോഗത്തോടെയാണ്. കല്യാണകരമായ സൗഗന്ധികപുഷ്പത്തിന്റെ കഥ എന്നോ കല്യാണകൻ എന്ന ഗന്ധർവ്വൻ കഥാപാത്രമായി വരുന്ന കൃതി എന്നോ കല്യാണസൗഗന്ധികമെന്ന വാക്കിന് നിഷ്പത്തി പറയാം.
നീലകണ്ഠകവിയുടെ കൽപ്പനകളെ ഉചിതമായി സ്വാംശീകരിച്ചും, അപൂർവ്വസുന്ദരങ്ങളായ കൽപ്പനാചാതുരികൾ നിർമ്മിച്ചും ആണ് കോട്ടയത്തു തമ്പുരാൻ സൗഗന്ധികരചന സാക്ഷാത്കരിച്ചിരിക്കുന്നത്. രൺറ്റു യുഗങ്ങളെ ഉല്ലംഘിയ്ക്കുന്ന സഹോദരസ്നേഹത്തിന്റെ കഥയായി തമ്പുരാൻ സൗഗന്ധികത്തെ വായിച്ചെടുക്കുന്നു. ഇരുവർക്കുമിടയിൽ അവരുടെ വാൽസല്യനിധിയായ പിതാവിന്റെ - വായുദേവന്റെ അദൃശ്യസാനിദ്ധ്യവും ഉണ്ട്. പ്രണയസല്ലല്പം ചെയ്യുന്ന ഭീമസേനനും പാഞ്ചാലിയ്ക്കും ഇടയിൽ സൗഗന്ധികപുഷ്പം കൊണ്ടുവന്നിടുന്നതു തന്നെ 'വാൽസല്യനിധിയായ കാറ്റ്' ആണ്. മിക്കവാറും എല്ലാ പദങ്ങളിലും 'കാറ്റ്' എന്നർത്ഥം വരുന്ന സംജ്ഞകളുടെ സാനിദ്ധ്യമുണ്ട്. സൗഗന്ധികപുഷ്പം തേടി ഗന്ധമാദനതാഴ്വരകളിലൂടെ യാത്രയാവുന്ന ഭീമസേനൻ " സുന്ദരിയായ പാഞ്ചാലിയുടെ ചടുലചാരുകടാക്ഷങ്ങളെ" പാഥേയമാക്കി ആണ് പോകുന്നത്. മനോഹരമായ കാവ്യബിംബങ്ങളെക്കൊണ്ടും രചനാസൗഷ്ഠവം കൊണ്ടും അനുഗൃഹീതമായ ആട്ടക്കഥയാണ് കല്യാണസൗഗന്ധികം.
മൂലകഥ
മഹാഭാരതം വനപര്‍വ്വത്തില്‍ പലയിടത്തായി പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന കഥകൾ സമന്വയിപ്പിച്ചാണ് കോട്ടയം തമ്പുരാൻ ഈ ആട്ടക്കഥ രചിച്ചിട്ടുള്ളത്. എൺപത്തിനാലാം അദ്ധ്യായം മുതൽ സൗഗന്ധികം ആട്ടക്കഥയിലെ കഥാസന്ദർഭങ്ങല് മഹാഭാരതത്തിൽ കാണാം. വനപർവ്വം മുപ്പത്തിമൂന്നാം അദ്ധ്യായത്തിലെ കഥയാണ് 'ശൗര്യഗുണം' എന്ന രംഗത്തിന് ആധാരം. തൊന്നൂറ്റി ഒന്നാം അദ്ധ്യായത്തെ അധികരിച്ചാണ് രണ്ടാം രഗം രചിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്. 118 മുതൽ 120 വരെയുള്ള വനപർവ്വത്തിലെ അദ്ധ്യായങ്ങളിൽ വിവരിയ്ക്കപ്പെടുന്ന കഥയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് മൂന്നാം രംഗം രചിയ്ക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്. മഹാഭാരതത്തിൽ സൗഗന്ധികാഹരണകഥയ്ക്കു ശേഷമാണ് ജടാസുരവധം ( അദ്ധ്യായം 157) സൗഗന്ധികാപഹരണകഥയ്ക്കു മുൻപുള്ള രണ്ട് രംഗങ്ങളാക്കി ജടാസുരവധാഖ്യാനത്തെ കോട്ടയം തമ്പുരാൻ മാറ്റിയിട്ടുണ്ട്.
കഥാസാരം
രംഗം പതിമൂന്നിൽ സൌഗന്ധികപുഷ്പങ്ങൾ നേടിയ ഭീമസേനൻ പാഞ്ചാലിയുടെ അടുത്ത് തിരിച്ചെത്തി അവ പത്നിക്ക് നൽകുന്നു. ഇതോടേ കല്യാണസൗഗന്ധികം ആട്ടക്കഥ സമാപിക്കുന്നു.
മൂലകഥയില്‍ നിന്നുള്ള വ്യതിയാനങ്ങൾ
രോമശന്‍, ലോമശന്‍ എന്ന് മഹര്‍ഷിയുടെ പേരില്‍ പാഠഭേദങ്ങളുണ്ട്‌. മഹാഭാരതത്തില്‍ സൗഗന്ധികം കൊണ്ടുവന്നതിനുശേഷം ആണ് ജടാസുരവധം. ആട്ടാക്കഥയില്‍ ശ്രീകൃഷ്ണദര്‍ശനത്തിനോടനുബന്ധിച്ചാണ്‌. ലോമശമഹര്‍ഷിയുടെ ആഗമനത്തിനുശേഷമുള്ള അഗസ്ത്യാശ്രമവര്‍ണ്ണന മൂലകഥയില്‍ ഇല്ല. ശ്രീകൃഷ്ണന്‍ പാണ്ഡവരെ സന്ദര്‍ശിക്കുന്നതും മൂലകഥയില്‍ ഇല്ല.
നിലവിലെ രംഗാവതരണരീതി
മൂലകഥയിലും ആട്ടക്കഥയിലും വൃദ്ധവാനരന്റെ വാല്‍ ഇളക്കുവാന്‍ സാധിച്ചില്ല ഭീമന് എന്നേ പറയുന്നുള്ളൂ. എന്നാല്‍ ഭീമന്റെ ഗദ വാലില്‍ കുടുങ്ങിയതായാണ്‌ കഥകളിയിൽ ആവിഷ്കരിക്കാറുള്ളത് "പാഞ്ചാലരാജതനേ" എന്നാരംഭിയ്ക്കുന്ന ഭീമസേനന്റെ പാഞ്ചാലിയോടുള്ള പതിഞ്ഞപദം മുതൽ ഹനുമാൻ ഭീമനെ വൈശ്രവണന്റെ സൗഗന്ധികപ്പൊയ്കയിലേക്ക് യാത്രയാക്കുന്നതുവരെയുള്ള ഭാഗം മാത്രമേ ഇപ്പൊൾ രംഗത്ത് പ്രചാരത്തിലുള്ളൂ.
"ശൗര്യഗുണനീതിജലധേ" എന്നാരംഭിയ്ക്കുന്ന ആദ്യരംഗം 'ശൗര്യഗുണം' എന്ന പേരിൽ പ്രത്യേകമായി പ്രചാരത്തിലുണ്ട്.
രംഗാവിഷ്കരണസവിശേഷതകൾ
രംഗാവതരണത്തിൽ ശ്രദ്ധയൂന്നി രചിയ്ക്കപ്പെട്ട ആട്ടക്കഥകളിൽ പ്രധാനമാണ് കല്യാണസൗഗന്ധികം. ഒട്ടനവധി സവിശേഷതകൾ സൗഗന്ധികത്തിന്റെ രംഗാവതരണത്തിൽ ഉണ്ട്.
- ആദ്യരംഗത്തിലെ 'ശൗര്യഗുണനീതിജലധേ' എന്ന ചമ്പ താളത്തിലുള്ള പദം കല്ലുവഴിസമ്പ്രദായപ്രകാരം സവിശേഷമായ ചൊല്ലിയാട്ടപ്രാധാന്യം അർഹിക്കുന്നു.
- പ്രാരംഭശ്ലോകമായ "ശക്രാർത്ഥം ശക്രസൂനോ" തിരശ്ശീലയില്ലാതെ, ഭീമസേനന്റെ ചിട്ടപ്രകാരമുള്ള അഭിനയത്തോടെയാണ് നിർവ്വഹിക്കപ്പെടുന്നത്.
- "ശൗര്യഗുണം" എന്ന പദത്തിന്റെ അന്ത്യത്തിൽ കല്ലുവഴിസമ്പ്രദായപ്രകാരം അഷ്ടകലാശം എന്ന അപൂർവ്വസുന്ദരമായ നൃത്തവിശേഷം ആവിഷ്കരിക്കപ്പെടുന്നു.
- "പാഞ്ചാലരാജതനയേ" എന്ന ഭീമസേനന്റെ ചെമ്പടതാളത്തിലുള്ള പതിഞ്ഞ ശൃംഗാരപ്പദം കഥകളിയിലെ ഏറ്റവും മനോഹരമായ പതിഞ്ഞ പദങ്ങളിൽ ഒന്നാണ്.
- പതിഞ്ഞപദത്തിന്റെ പകുതിയിൽ, "പഞ്ചമകൂജിത" എന്ന വരിയോടൊപ്പം ആരംഭിയ്ക്കുന്ന പതിഞ്ഞ ഇരട്ടി എന്ന നൃത്തം സവിശേഷവും അപൂർവ്വസുന്ദരവുമാണ്. പദത്തിനോടൊപ്പം ഇഴചേർന്ന നിലയിലുള്ള ഈ 24 താളവട്ടം നീണ്ടു നിൽക്കുന്ന ഇരട്ടി പോലെ മറ്റൊന്ന് ഒരു കഥകളിയിലും കാണാനാവില്ല.
- "പാഞ്ചാലരാജതനയേ" എന്ന പതിഞ്ഞപദം അവസാനിയ്ക്കുന്നത് പതിഞ്ഞ ഇരട്ടിയുടെ അവസാനം, 'മാൻ' എന്ന മുദ്ര വലതുകൈയ്യിൽ പിടിച്ച്, ഇടതുകാൽ പൊക്കി നിൽക്കുന്ന ഒരു സവിശേഷദൃശ്യത്തിലാണ്. ഇത് മറ്റൊരു പതിഞ്ഞപദത്തിലും കാണാനാവില്ല.
- ഭീമന്റെ വനയാത്രയിൽ മനോധർമ്മമായി ആവിഷ്കരിക്കപ്പെടുന്ന ആട്ടങ്ങൾ സാധാരണയായി കൊടുങ്ങല്ലൂർ കുഞ്ഞിക്കുട്ടൻ തമ്പുരാൻ രചിച്ച രണ്ട് ആട്ടശ്ലോകങ്ങളെ അധികരിച്ചുള്ളതാണ്.
- ഭീമന്റെ വനവർണ്ണനയിൽ സാധാരണയായി "അന്തർഗുഹാന്തര" എന്നാരംഭിയ്ക്കുന്ന നീലകണ്ഠകവിയുടെ സൗഗന്ധികം വ്യായോഗത്തിലെ ശ്ലോകത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കി നിർമ്മിച്ച 'അജഗരകബളിതം' എന്ന ഒരു ആട്ടം പതിവുണ്ട്. നടന്റെ അഭിനയസാമർത്ഥ്യം പ്രകടമാക്കുന്ന ഒരു മികച്ച ആട്ടമാണ് ഇത്.
- വെള്ളത്താടി വേഷമായ ഹനൂമാന് സൗഗന്ധികത്തിൽ തിരനോക്ക് ഇല്ല. തിരനോക്ക് ഇല്ലാതെ ഹനൂമാൻ പ്രത്യക്ഷമാകുന്ന ഏക കഥകളിയാണ് കല്യാണസൗഗന്ധികം. കദളീവനത്തിൽ തപോലീനനായിരിക്കുന്ന നിലയിൽ ആണ് ഹനുമാൻ രംഗത്ത് പ്രത്യക്ഷമാകുന്നത്.
- തെക്കൻ സമ്പ്രദായപ്രകാരം ഹനുമാന് " ആരിഹവരുന്നതിവനാരും" എന്ന ചമ്പ താളത്തിലുള്ള പദത്തിൽ " മനസി മമ കിമപി ബത" എന്ന ഭാഗത്ത് അഷ്ടകലാശം പതിവുണ്ട്. കല്ലുവഴിസമ്പ്രദായപ്രകാരം ഈ ഭാഗത്ത് അഷ്ടകലാശമില്ല.
സൗഗന്ധികത്തിലെ ആട്ടശ്ലോകങ്ങൾ
ആദ്യരംഗത്തിൽ പഞ്ചാലീസവിധത്തിൽ നിന്നു പിരിഞ്ഞ്, ഗന്ധമാദനപർവ്വതത്തിന്റെ താഴ്വരയിലൂടെ യാത്രതിരിക്കുന്ന ഭീമസേനൻ കാണുന്ന കാഴ്ച്ചകളുടെ വർണ്ണനയ്ക്കായി കൊടുങ്ങല്ലൂർ കുഞ്ഞിക്കുട്ടൻ തമ്പുരാൻ വിഖ്യാതകഥകളി ആചാര്യനായ പട്ടിയ്ക്കാം തൊടി രാവുണ്ണിമേനോന് ചില ആട്ടശ്ലോകങ്ങൾ എഴുതി നൽകുകയുണ്ടായി. അവയിൽ രണ്ടെണ്ണം എന്നും സാധാരണയായി രംഗത്ത് അവതരിപ്പിച്ചുവരുന്നു.
-
പാഷാണപ്രകരാന്തസന്ധിസുലഭവ്യാലക്ഷ്യധാതുദ്രവഃ
പ്രാഗ്ഭാഗോപരിലോലനീലജലദ വ്യാലീഢ വപ്രസ്ഥലഃ
വിഷ്വക്കീർണ്ണവിശുഷ്കകാഷ്ഠഹുതഭുങ്നിഷ്ഠൂതധൂമോത്കരം
വ്യാധൂന്വൻ ഇവ ഗന്ധമാദനഗിരിർ ദൂരാദസൗ ദൃശ്യതേ.അർത്ഥം: ചായില്യം, മനയോല ആദിയായ ധാതുദ്രവങ്ങൾ സമൃദ്ധമായി പാറക്കൂട്ടങ്ങളുടെ മുകളിൽ കാണപ്പെടുന്നതും, കാട്ടുതീയിൽ നിന്നുയർന്ന പുക മുകളിലേയ്ക്ക് പൊങ്ങിയതു പോലെ തോന്നുമാറ് മുകളിൽ ഇളകിയും കറുത്തതുമായ കാർമേഘക്കൂട്ടങ്ങൾ നിറഞ്ഞതുമായ ഗന്ധമാദനപർവ്വതം ഇതാ ദൂരെക്കാണുന്നു.
-
ഏതദ്‌ദുർഗ്ഗമമാർഗമുദ്ബണതൃണപ്രച്ഛന്ന മൃഛർക്കരം
വീരൂർഭിന്നമിതം ലതാവിലയിതൈരുത്തംഭിതം പാദപൈഃ
അന്യോന്യവ്യതിരിക്ത ദീർഘവികസഛാകോപ ശാഖാഛദൈഃ
ദൂരോൽസാരിത സൂര്യരശ്മി വിപിനം ധത്തേ തമോഗുംഭനംഅർത്ഥം: ഈ ദുർഗ്ഗമമായ മാർഗ്ഗം ഉയരം കൂടിയ പുല്ലുകളും വള്ളിക്കൂട്ടങ്ങളും നീണ്ടു തടിച്ച ശിഖരങ്ങളോടുകൂടിയ വന്മരങ്ങളും കെട്ടുപിണഞ്ഞ് വഴിയടഞ്ഞുകാണുന്നു. ദൂരെ പ്രകാശിക്കുന്ന സൂര്യന്റെ രശ്മി കൂടി തട്ടാത്ത ഈ വനം ഇരുട്ടിന് പാത്രമായി ഭവിച്ചിരിക്കുന്നു.
-
അന്തർഗുഹാഗതമഹാജഗരാസ്യദംഷ്ട്രാ-
വ്യാകൃഷ്ടപാദമുരുഗർജ്ജിതമേഷസിംഹഃ
ദൃഷ്ടാഗ്രകൃഷ്ടകുംഭതടാസ്ഥിവദ്ഗദ്-
ഗ്രീവാനിഘാതനഖാക്ഷിപതിദ്വിപേന്ദ്രംഅജഗരകബളിതം ആട്ടം ഈ ശ്ലോകത്തെ ഉപജീവിച്ചാണ്. പറവൂർ നീലകണ്ഠകവിയുടെ കല്യാണസൗഗന്ധികം വ്യായോഗത്തിലെ ശ്ലോകം. ഈ ആട്ടത്തിന് അജഗര കബളിതം എന്നു പേര് വന്നത് പുതിയാക്കൽ തമ്പാൻ്റെ കാർത്ത വീര്യവിജയം ആട്ടകഥയിൽ രാവണൻ വിന്ധ്യ കാണുന്നത് പറയുന്ന ഒരു പദമുണ്ട് അതിൽ ഒരു ചരണം "അജഗര കബളിത ചരണൻ ഹരിഭുജബലപീഡിത വദനൻ, ഗജവരനിതാ ഗതശരണൻ, പാരം രചയതി രവമതി കരുണം" എന്ന പദമുണ്ട് ... ഇതിനു ശേഷമാണ് ആ ആട്ടത്തിന് അജഗര കബളിതം എന്ന് പേര് വന്നത് എന്ന് പണ്ഡിതമതം.