രംഗം 1

പാണ്ഡവന്മാർ ചൂതിൽ തോറ്റ് ദ്വൈതാടവിയിൽ വനവാസം ചെയ്യുന്ന കാലം. അർജ്ജുനൻ ശത്രുസംഹാരത്തിനായിക്കൊണ്ട് പാശുപതം എന്ന ദിവാസ്ത്രം പരമശിവനിൽ നിന്നും ലഭിക്കാനായി ശിവനെ തപസ്സ് ചെയ്യാനായി പുറപ്പെട്ടു. തപസ്സിനായി പാഞ്ചാലിയോട് വിടവാങ്ങുന്നതാണ് ഈ രംഗത്തിൽ.

 

രംഗം 2

അർജ്ജുനൻ തപോവനത്തിലേക്കുള്ള യാത്രയിൽ പരമശിവനെ മനസ്സിൽ ധ്യാനിക്കുന്നതാണ് പരമേശ പാഹി എന്ന ഈ ആത്മഗതം പോലുള്ള പദം.

 

രംഗം 3

ഇവിടെ അർജ്ജുനൻ തപസ്സ് ചെയ്യുന്നു. പരമിശിവന്റെ കേശാദിപാദ വർണ്ണന ആണ്. 

 

രംഗം 4

അർജ്ജുനന്റെ തപസ്സ് ഇളക്കുവാനായി ഇന്ദ്രൻ ദേവസ്ത്രീകളെ അയക്കുന്നു.

 

രംഗം 5

ദേവസ്ത്രീകൾ അർജ്ജുനസമീപം എത്തി തപസ്സ് ഇളക്കാനായി ശ്രമിക്കുന്നു. അത് നിഷ്ഫലമാകുന്നു. ദേവസ്ത്രീകൾ തിരിച്ച് പോകുന്നു.

 

രംഗം 6

ഇന്ദ്രൻ, അർജ്ജുനന്റെ തപസ്സ് മുടക്കാൻ ശ്രമിച്ചിട്ടും പറ്റാതായപ്പോൾ, കൈലാസത്തിലെത്തി, പാർവ്വതീദേവിയെ കണ്ട് അർജ്ജുനനു വരങ്ങൾ നൽകി അനുഗ്രഹിക്കാൻ അപേക്ഷിക്കുന്നു. അത് കേട്ട് പാർവ്വതി പരമേശ്വരസമീപം ചെന്ന്, അർജ്ജുനനു എന്താണ് വേഗത്തിൽ വരങ്ങൾ നൽകാത്തത് എന്ന് അന്വേഷിക്കുന്നു. അർജ്ജുനന്റെ ഗർവ്വം കളഞ്ഞ് വരങ്ങൾ നൽകാം എന്ന് പരമേശ്വരൻ പാർവ്വതിയെ അറിയിക്കുന്നു. ആയതിനായി ശിവൻ ഒരു കാട്ടാളനഅകാമെന്നും, പാർവ്വതി ഒരു കാട്ടാളസ്ത്രീ ആയി വേഷം മാറിവരണമെന്നും ശിവൻ പറയുന്നു. ശേഷം അർജ്ജുനസമീപം ചെന്ന് അർജ്ജുനനുമായി ശണ്ഠകൂടാമെന്ന് പറയുന്നു. അർജ്ജുനൻ മനുഷ്യനാണ് അവന്റെ മാനം കളയരുത് -കാമദേവനെ ദഹിപ്പിച്ചപോലെ ദഹിപ്പിക്കരുത്- എന്ന് മറുപടിയായി പാർവ്വതി ശിവനോട് അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നു. പണ്ട് കാമദേവനെ ദഹിപ്പിച്ചപോലെ അല്ല ഇത് അതുമായി താരതമ്യം ചെയ്യരുത് എന്ന് ശിവൻ പറയുന്നു. 

 

ഇത്ഥം നിവേദ്യ ഗിരിപുത്രീം

ഈ ദണ്ഡകത്തിൽ ശിവപാർവ്വതിമാരുടെ വേഷം മാറി വരവും ഭൂതഗണങ്ങളുടെ വേഷം മാറലും എല്ലാവരും കൂടി കാടിളക്കി വേട്ടചെയ്ത് നടക്കുന്നതും ആണ് പറയുന്നത്. ആ സമയം ദുര്യോധനൻ അർജ്ജുനനെ കൊല്ലാനായി അയച്ച പന്നിവേഷം പൂണ്ടാ മൂകാസുരനെ അർജ്ജുനനെ വധിക്കാനയി വരുന്നു.

 

രംഗം 7

അർജ്ജുനനുസമീപം എത്തിയ കാട്ടാളത്തിയ്ക്ക്, കാട്ടാളന്റെ കണ്ണുകൾ വല്ലാതെ ചുകന്നുകണ്ട് ഭയമാകുന്നു. അർജ്ജുനനുവേഗം വരം കൊടുക്കാനായി ധൃതികൂട്ടുന്നു. കാട്ടാളൻ ആ സമയം മൂകാസുരൻ അർജ്ജുനനെ വധിക്കാനായി വരുന്നുണ്ട് എന്നും അവനെ കൊന്ന് അൽപ്പനേരം അർജ്ജുനനുമായി ശണ്ഠകൂടി ഗർവ്വം തീർത്ത് വരം കൊടുക്കാം എന്നും കാട്ടാളത്തിയെ ആശ്വസിപ്പിക്കുന്നു. കാട്ടാളത്തിയ്ക്ക് സമാധാനം ആകുന്നില്ല. അപ്പോൾ അർജ്ജുനസമീപം തന്റെ ഒപ്പം വരാനായി കാട്ടാളസ്ത്രീയോട് കാട്ടാളൻ പറയുന്നു. കാട്ടാളനു കോപം വർദ്ധിക്കുമ്പോൾ സാന്ത്വനവാക്കുകൾ പറഞ്ഞ് കോപം തണുപ്പിക്കണം എന്നും ആവശ്യപ്പെടുന്നു.

 

രംഗം 8

അർജ്ജുനസമീപം കാട്ടാളനും കാട്ടാളത്തിയും എത്തുന്നു. മൂകാസുരൻ പന്നിയുടെ രൂപം പൂണ്ട് അർജ്ജുനനെ വധിക്കാനായി വരുന്നു. കാട്ടാളൻ മൂകാസുരനുനേരെ അമ്പെയ്ത് വധിക്കുന്നു. അതേസമയം അർജ്ജുനനും മൂകാസുരനു നേരെ അമ്പെയ്യുന്നു. ഇത് ഒരു ശണ്ഠയ്ക്ക് വട്ടം കൂട്ടുന്നു. തുടർന്നുണ്ടായ യുദ്ധത്തിൽ കാട്ടാളൻ അർജ്ജുനനെ തൂക്കിയെറിയുന്നു. വീണസ്ഥലത്തുനിന്നും എഴുന്നേറ്റ് അർജ്ജുനൻ മണ്ണുകൊണ്ട് ശിവലിംഗമുണ്ടാക്കി പൂവിട്ട് ആരാധിക്കുന്നു. താനിട്ട പൂവുകൾ എല്ലാം കാട്ടാളന്റെ തലയിൽ കണ്ട് അർജ്ജുനൻ അത്ഭുതപരതന്ത്രനാകുന്നു. കാട്ട്റ്റാളനും കാട്ടാളത്തിയും രൂപം മാറി സ്വരൂപത്തിൽ-ശിവപാർവ്വതിമാരായി-പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നു. അർജ്ജുനനെ അനുഗ്രഹിച്ച് പാശുപതാസ്ത്രം നൽകി മറയുന്നു.