നിവാതകവചകാലകേയവധം
കഥകളിയുടെ തൗര്യത്രികഭംഗി തികഞ്ഞ ആട്ടക്കഥയാണ് കാലകേയവധം. രചനാസൗഭാഗ്യവും രംഗസൗഭാഗ്യവും തികഞ്ഞ അപൂർവ്വം ആട്ടക്കഥകളിലൊന്ന് കാലകേയവധമാണ്. പഴയ തെക്കൻ കളരിയിലും കല്ലുവഴിക്കളരിയിലും കാലകേയവധം പരമപ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്ന കഥകളിയായി പരിലസിയ്ക്കുന്നു. രംഗപരിചരണത്തെ മനസ്സിൽ കണ്ടെന്നവണ്ണം രചിയ്ക്കപ്പെട്ട കണക്കൊത്ത പദങ്ങൾ, പ്രൗഢവും ഗഹനഭാവമാർന്നതുമായ കാവ്യബിംബങ്ങൾ എന്നിവ കാലകേയവധത്തിനെ ആട്ടക്കഥാസാഹിത്യത്തിന്റെ മുൻനിരയിൽ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുന്നു. കോട്ടയം കഥകൾ രംഗപ്രചാരം നേടിയതുമുതൽ ഇന്നോളം കാലകേയവധം കളിയരങ്ങിൽ കൊണ്ടാടപ്പെട്ട കഥകളിയാണ്. പാത്രാവിഷ്കരണത്തിൽ മൂലകഥയിൽ നിന്നു വരുത്തിയ മാറ്റങ്ങളടക്കം കളിയരങ്ങിന്റെ തൗര്യത്രികശോഭയ്ക്ക് മാറ്റുകൂട്ടുന്നു. ആദ്യവസാനപുരുഷവേഷക്കാർക്കു മുന്നിൽ കാലകേയവധം ഒന്നാം അർജ്ജുനനും, ആദ്യാവസാനസ്ത്രീവേഷക്കാർക്കു മുന്നിൽ ഉർവ്വശിയും എന്നും വെല്ലുവിളിയായി നിന്ന വേഷങ്ങളാണ്. ഭാവവൈചിത്ര്യം, വിവിധരസാവിഷ്കരണസാദ്ധ്യതകൾ എന്നിവ കാലകേയവധത്തിൽ കലാത്മകമയി സമ്മേളിച്ചിരിക്കുന്നു.
ആട്ടക്കഥാകൃത്ത്: കോട്ടയത്തു തമ്പുരാൻ
മൂലകഥ
മഹാഭാരതം ആരണ്യപർവ്വ ത്തിലെ ‘ഇന്ദ്രലോകാഭിഗമനപർവ്വം’ എന്ന അദ്ധ്യായമാണ് കാലകേയവധം ആട്ടക്കഥയുടെ ആധാരം. പാശുപതാസ്ത്രവരലബ്ധിയ്ക്കു ശേഷം വീര്യവാനായ അർജ്ജുനൻ ഹിമവൽപാർശ്വത്തിലിരിക്കുമ്പോൾ തന്റെ പുത്രനെ കൂട്ടിക്കൊണ്ടുവരാനായി ദേവേന്ദ്രൻ ദിവ്യരഥവുമായി തന്റെ സാരഥിയായ മാതലിയെ അയക്കുന്നതും തുടർന്ന് അർജ്ജുനൻ ദേവലോകത്തെത്തി മാതാപിതാക്കളെ വന്ദിയ്ക്കുന്നതും ദേവലോകം ചുറ്റിക്കാണുന്നതുമടങ്ങുന്ന മഹാഭാരതകഥാഭാഗമാണ് ഇന്ദ്രലോകാഭിഗമനപർവ്വം.
കഥാസംഗ്രഹം
മൂലകഥയില്‍നിന്നുള്ള വ്യതിയാനങ്ങൾ
മഹാഭാരതത്തിലെ ‘ഇന്ദ്രലോകാഭിഗമനപര്‍വ്വ’ത്തില്‍ രംഗവിഭജനം നടത്തിയും, വിവിധരസാവിഷ്ക്കരണങ്ങള്‍ക്ക് അവസരങ്ങളോരുക്കിക്കൊണ്ടും, വേഷവൈവിധ്യവും സംഭവവൈചിത്ര്യവും പ്രകടമാക്കത്തക്കരീതിയിലുമുള്ള ചില പുതിയ സന്ദര്‍ഭങ്ങള്‍ വിഭാവനം ചെയ്തുകൊണ്ടുമാണ് തമ്പുരാന്‍ ഈ ആട്ടക്കഥ തയ്യാറാക്കിയിരിക്കുന്നത്.
1.മൂലകഥയില്‍ ഇന്ദ്രന് തന്നെ സ്വര്‍ഗ്ഗത്തിലേക്കുക്ഷണിക്കുന്ന വിവരം മാതലിപറഞ്ഞിട്ടല്ല അര്ജ്ജുനന് ആദ്യമായി അറിയുന്നത്. ഇന്ദ്രന് ഹിമാലയത്തിലെത്തി തപസ്സിനായി പുറപ്പെട്ട അര്‍ജ്ജുനനെ കണ്ട് ആഭിനന്ദിക്കുകയും സ്വര്‍ഗ്ഗത്തിലേയ്ക്ക് ക്ഷണിക്കുകയും അതുനുമുന്‍‌പായി ശ്രീപരമേശ്വരനെ തപസ്സുചെയ്ത് വരങ്ങള്‍ സമ്പാദിക്കുവാന്‍ നിദ്ദേശിക്കുന്നതായും ഭാരതത്തില്‍ പറയുന്നുണ്ട്. ഇന്ദ്രന് പുത്രനിലുള്ള അഭിമാനവും, അവനെ കാണാനുള്ള അതിയായ ആകാംക്ഷയും പ്രകടിപ്പിക്കുവാനുള്ള സാധ്യത ആദ്യരംഗത്തിലും, അപരിചിതനായ ഒരുവന്റെ പ്രശംസകേട്ട് അര്ജ്ജുനന് ‘സലജ്ജോഹം’ ആടുവാനുള്ള അവസരം രണ്ടാം‌രംഗത്തിലും സൃഷ്ടിക്കുകയാണ് ആട്ടകഥാകൃത്ത് ഈ മാറ്റത്തിലൂടെ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഇതു കൂടാതെ മൂലകഥയിലുള്ളതിലും പ്രാധാന്യം മാതലിയെന്ന കഥാപാത്രത്തിന് കൈവരുത്തുവാനും, മൂന്നാം രംഗത്തിലെ പിതൃപുത്ര സമാഗമം കൂടുതല്‍ നിര്‍വൃതിദായകമാക്കിതീര്‍ക്കുവാനും ഈ ചെറിയ വെതിയാനത്താല്‍ സാധ്യമായി.
2.സ്വര്‍ഗ്ഗസ്ത്രീകളെ അപഹരിക്കാന്‍ വന്ന വജ്രകേതു, വജ്രബാഹു എന്നീ അസുരന്മാരേ അര്ജ്ജുനന് ഹനിച്ചതായ വൃത്താന്തം മൂലകഥയില്‍ ഇല്ല. തമ്പുരാന്‍ ഈ ചുവന്നതാടി വേഷങ്ങളെ പ്രവേശിപ്പിച്ച് ഇവിടെ ഒരു യുദ്ധരംഗം ഘടിപ്പിച്ചതിന്റെ ലക്ഷ്യം കഥാഗതി ഒന്നു ചടുലമാക്കുക എന്നതായിരിക്കാം. ഇതിലൂടെ തമ്പുരാന്‍ തുടര്‍ച്ചയായി വരുന്ന പതിഞ്ഞകാലത്തിലുള്ള രംഗങ്ങളുടെ വിരസത ഒഴിവാക്കുക മാത്രമല്ല, ആദ്യഭാഗത്തെ അര്‍ജ്ജുനവേഷം കെട്ടുന്ന നടന് തന്റെ ഊര്‍ജ്ജം നന്നായി ചിലവഴിച്ച് ചടുലമായ ഒരു യുദ്ധരംഗം ചെയ്ത് പിന്‍‌വാങ്ങുവാനുള്ള അവസരവുമാണ് ഒരുക്കുന്നത്.
3.ഉര്‍വ്വശിക്ക് കാമാർത്തയായി അര്‍ജ്ജുനനെ സമീപിച്ചതായിട്ടല്ല ഭാരതത്തില്‍ പറയുന്നത്. ദേവസഭയില്‍ വെച്ച് അര്‍ജ്ജുനന്റെ നോട്ടം ഉര്‍വ്വശിയില്‍ പതിയുന്നതായി കണ്ട ഇന്ദ്രന്, ചിത്രസേനന്‍ വഴി അര്‍ജ്ജുനന്റെ സമീപത്തേക്കു ചെല്ലുവാന്‍ ഉര്‍വ്വശിയെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നതായും, അങ്ങിനെ ഉർവ്വശി അര്‍ജ്ജുനനെ സമീപിക്കുന്നതായുമാണ് മഹാഭാരതത്തില്‍ പ്രസ്താപിച്ചിരിക്കുന്നത്. വജ്രകേതു, വജ്രബാഹുക്കളുടെ ആക്രമണത്തില്‍ നിന്നും രക്ഷിക്കുന്ന അര്‍ജ്ജുനനില്‍ കാമമുളവായി ഉര്‍വ്വശി വിജയനെ സമീപിക്കുന്നതായാണ് ആട്ടകഥയില്‍ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. അർജ്ജുനന്റെ വീരോത്കർഷത്തിനനുഗുണമായി തമ്പുരാൻ വരുത്തിയ മാറ്റമാണിത്.
4.മഹാഭാരതത്തില്‍ നിവാതകവചന്മാരും കാലകേയന്മാരും അനേകകോടികളായി വര്‍ണ്ണിക്കുന്ന അസുരപ്പടകളാണ്. നിവാതകവചന്മാരെന്ന അസുരന്മാർ മുന്നൂറുകോടിയുണ്ടെന്നാണ് മഹാഭാരതം പറയുന്നത്. ആട്ടകഥയില്‍ രംഗപ്രയോഗ സൌകര്യാര്‍ത്ഥം ഇവരെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന ഓരോ അസുരനായകന്മാരായി നിവാതകവചനേയും കാലകേയനേയും അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുകയാണ് ചെയ്തിരിക്കുന്നത്.
5.നിവാതകവചരെ ഒരു മാനുഷന്‍ വധിച്ചതായുള്ള വിവരമറിഞ്ഞ് കാലകേയന്മാര്‍ അര്‍ജ്ജുനനോട് യുദ്ധത്തിനുവരുന്നതായല്ല ഭാരതത്തില്‍ പറഞ്ഞിട്ടുള്ളത്. നിവാതകവചരെ നിഗ്രഹിച്ച് മടങ്ങുംവഴി കണ്ട വലിയ കോട്ട, കാലകേയന്മാരുടേതാണെന്ന് മാതലിയില്‍ നിന്നും മന‍സ്സിലാക്കിയ അര്ജ്ജുനന് അവരേയും നശിപ്പിക്കുവാന്‍ തീര്‍ച്ചയാക്കി, എന്നാണ് മഹാഭാരതത്തില്‍ കാണുന്നത്.
6.കാലകേയനുമായുള്ള യുദ്ധത്തില്‍ മോഹാലസ്യപ്പെട്ടുവീണ അര്‍ജ്ജുനനെ ഉണര്‍ത്തി ശക്തനാക്കാനായി നന്ദികേശ്വരന്‍ വരുന്നതായി മൂലകഥയില്‍ കാണുന്നില്ല. ഒരു വെള്ളത്താടി വേഷത്തേക്കൂടി അരങ്ങിലെത്തിക്കുക എന്നതാവാം ഈ മാറ്റത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം. എന്നാല്‍ ഈ മാറ്റത്തിലൂടെ കഥാന്ത്യത്തില്‍ നായക കഥാപാത്രത്തിന്റെ പ്രഭാവത്തില്‍ ഒരു ക്ഷതം സംഭവിച്ചു എന്ന് പറയാതെ തരമില്ല.
ആട്ടകഥയുടെ അവതരണത്തിലെ പ്രധാന സവിശേഷതകൾ
1.ആദ്യരംഗത്തിലെ മാതലിയുടെ ‘തേരുകൂട്ടിക്കെട്ടൽ’, ഭംഗിയുള്ള ഒരു നൃത്തപ്രകാരത്തിലൂടെ രംഗത്തില്‍ തേരിന്റെ ഒരു ചിത്രം വരച്ചുകാട്ടുന്ന ആട്ടമാണ്. സാധാരണയുക്തിയനുസരിച്ചു ചിന്തിച്ചാൽ, ഇന്ദ്രസാരഥിയുടെ ജോലിയല്ല രഥനിർമ്മാണം. എന്നാൽ സ്വശരീരം കൊണ്ട് ഒരു രഥത്തിന്റെ ദൃശ്യവൽക്കരണം അരങ്ങിൽ സാദ്ധ്യമാക്കുന്നതിലാണ് ഈ മനോഹരമായ ആട്ടത്തിന്റെ ഭംഗി കുടികൊള്ളുന്നത്.
2.പരമശിവനില്‍നിന്നും പാശുപതാസ്ത്രം നേടിയ അര്‍ജ്ജുനനെ കൂട്ടിക്കൊണ്ടുവരുവാനായി മാതലി എത്തുന്ന ഭാഗം മുതല്‍ മാതലിയുടെ പദം തീരുവോളമുള്ള ആലവട്ടമേലാപ്പുകളോടുകൂടിയുളള അര്‍ജ്ജുനന്റെ അചഞ്ചലമായ വീരഭാവത്തിലുള്ള ഇരിപ്പും, ഓരോമാത്രയിലും തൌര്യത്രികസൌന്ദര്യം നിറഞ്ഞുനില്‍ക്കുന്ന ‘സലജ്ജോഹം’ എന്ന പദത്തിന്റെ ചൊല്ലിയാട്ടവും നടന്റെ അഭ്യാസബലത്തിന്റെ മാറ്റുരക്കപ്പെടുന്ന അഭിനയമുഹൂര്‍ത്തങ്ങളാണ്. അതീവലളിതമായ ആശയം മാത്രം സംവഹിയ്ക്കുന്ന സലജ്ജോഹം എന്ന പദം, അവതരണത്തിന്റെ ശൈലീകൃതാവസ്ഥ കൊണ്ടും സങ്കീർണ്ണത കൊണ്ടും സൂക്ഷ്മമായ ആവിഷ്കാരപദ്ധതികൊണ്ടും സമാനതകളില്ലാത്ത പദമാണ്.
3.അര്ജ്ജുനന് എന്ന കഥാപാത്രത്തിന് ഗാഭീര്യം നല്‍കിക്കൊണ്ട് ആദ്യഭാഗത്തില്‍ അടന്ത-ചെമ്പ താളങ്ങളും ഉത്തരഭാഗത്തില്‍ പഞ്ചാരി-ചെമ്പ താളങ്ങളും ആവര്‍ത്തിച്ച് വരുന്നു.
4.അര്‍ജ്ജുനന്റെ ഇന്ദ്രനോടുള്ള ‘ജനക തവദര്‍ശനാൽ’ എന്ന പദത്തിന്റെ അടന്തതാളത്തിലുള്ള സവിശേഷമായ ഇരട്ടിയും, ഇന്ദ്രാണിയോടുള്ള പദത്തിലെ ‘സുകൃതികളില്‍ മുമ്പനായ്’ എന്നിടത്തെ അഷ്ടകലാശവും കണക്കൊത്ത നൃത്തവിശേഷങ്ങളാണ്.
5.പതിഞ്ഞ കാലത്തിലുള്ളതും വിപ്രലംഭശൃംഗാരത്തിന്റെ ഉദാത്തമാതൃകയുമായ ‘പാണ്ഡവന്റെ രൂപം കണ്ടാൽ’, ‘സ്മരസായക ദൂനാം’ എന്നീ ഉര്‍വ്വശിയുടെ പദങ്ങള്‍ അത്യന്തം ചിട്ടപ്രധാനങ്ങളും അഭിനയപ്രധാനങ്ങളുമാണ്. കോട്ടയത്തുതമ്പുരാന്റെ നൃത്തരചനാവൈഭവത്തിന്റെ പരമസാഫല്യമായി കണക്കാക്കുന്ന ഈ ഉര്‍വ്വശീവേഷം എക്കാലത്തും ആദ്യാവസാന സ്ത്രീവേഷക്കാര്‍ക്ക് തങ്ങളുടെ അഭ്യാസനൈപുണ്യത്തിനുള്ള ഒരു വെല്ലുവിളിയാണ്.
6.ഇന്ദ്രന് അര്‍ജ്ജുനനോട് ഗുരുദക്ഷിണ ആവശ്യപ്പെടുന്ന രംഗത്തിലെ പഞ്ചാരിതാളത്തിലുള്ള തോങ്കാരങ്ങള്‍ സവിശേഷഭംഗിയാര്‍ന്ന നൃത്തപ്രകാരമാണ്.
7. പ്രാകൃതഭാഷയിൽ ഒരു ശ്ലോകം ഉള്ളത് ഈ കഥയിൽ മാത്രമേ കാണുന്നുള്ളൂ. അത് അരങ്ങത്ത് ചൊല്ലുന്നതുമാണ്.
8. "മാതലേ നിശമയ" എന്ന ആദ്യത്തെ ഇന്ദ്രന്റെ പദം മുതൽ ഉർവ്വശീശാപം വരെയാണ് സാധാരണ അരങ്ങിൽ പ്രചാരത്തിലുള്ളത്. അപൂർവ്വമായി സമ്പൂർണ്ണകാലകേയവധവും അരങ്ങേറാറുണ്ട്.
9. 'പാണ്ഡവന്റെ രൂപം' എന്ന പദത്തിൽ 'തൊണ്ടിപവിഴമിവ' എന്ന വരി മുതൽ ഉർവ്വശി ചെയ്യുന്ന സവിശേഷ ഇരട്ടി മറ്റൊരു സ്ത്രീവേഷത്തിന്റെ രംഗരചനയിലും കാണാനാവില്ല. അതിസുന്ദരമായ നൃത്തശിൽപ്പമാണിത്.
10. ഈ ആട്ടക്കഥയ്ക്ക് പ്രത്യേകം പുറപ്പാടില്ല. സുഭദ്രാഹരണം കഥയിലെ പുറപ്പാടാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത്. അത് താഴെ കൊടുക്കുന്നു.
ശ്ളോകം
ഭൈരവി-ചെമ്പട
കാന്താജനൈസ്സഹ നിതാന്തമദാന്ധഭൃംഗ-
ഝങ്കാരപൂരിതസുവർണ്ണലതാനിശാന്തേ
സന്താനപല്ലവസുമാവലികേളിതല്പേ
സന്തുഷ്ടധീഃ സുരപതിഃ സതുജാതു രേമേ
വൃത്തം : വസന്തതിലകം
പദം
സ്വർല്ലോകാധിപതി ശചീവല്ലഭനമലൻ
ഉല്ലാസയുതമാനസൻ മല്ലവിലോചനൻ
കല്യമതിസുരജനതല്ലജനമലൻ
മല്ലികാശരോപമാനൻ കല്യാണനിലയൻ
ബന്ധുരതരാംഗിമാരാം പന്തണിമുലമാർത-
ന്നന്തരംഗവാസൻ മദസിന്ധുരഗമനൻ
ശത്രുജനങ്ങളെയെല്ലാം ചീർത്ത രണമതിൽ
മിത്രപുത്രാലയേ ചേർത്തിട്ടെത്രയുമാദരാൽ
പന്നഗശയനകൃപാ ധന്യനതികീർത്ത്യാ
ഉന്നതനമരാവതിതന്നിൽ വാണീടിനാൽ
ഇപ്പോഴുള്ള അവതരണരീതി:
"മാതലേ നിശമയ" എന്ന ആദ്യത്തെ ഇന്ദ്രന്റെ പദം മുതൽ ഉർവ്വശിയുടെ ശാപം വരെ കാലകേയവധത്തിൽ പ്രചുരപ്രചാരം സിദ്ധിച്ച ഭാഗമാണ്. ആദ്യരംഗം മുതൽ അർജ്ജുനന്റെ സ്വർഗവർണ്ണന വരെ മാത്രമായും, ഉർവ്വശി - സഖീ ഭാഗം മാത്രമായും, രണ്ടും കൂടിയും ഇപ്പോൾ അരങ്ങിൽ കാണാം. അപൂർവ്വമായി മറ്റുരംഗങ്ങളും കൂടി ഉൾപ്പെടുത്തി 'സമ്പൂർണ്ണ കാലകേയവധം' അരങ്ങേറാറുണ്ട്. വജ്രകേതു - വജ്രാബാഹുക്കളുടെ രംഗം അത്യപൂർവ്വമാണ്.
വേഷങ്ങൾ
ഇന്ദ്രൻ പച്ച കുട്ടിത്തരം
മാതലി മിനുക്ക് (ദൂതൻ പോലെ) ഇടത്തരം
അർജ്ജുനൻ (1) പച്ച ആദ്യാവസാനം
ഇന്ദ്രാണി സ്ത്രീ കുട്ടിത്തരം
വജ്രകേതു നെടുംകത്തി (തെക്ക് ചുവന്ന താടി) രണ്ടാം തരം
വജ്രബാഹു നെടുംകത്തി (തെക്ക് കത്തി കരി) രണ്ടാം തരം
ഉർവ്വശി സ്ത്രീ ഒന്നാം തരം
സഖി സ്ത്രീ കുട്ടിത്തരം
അർജ്ജുനൻ (2) പച്ച ഇടത്തരം
നിവാതകവചൻ കത്തി (തെക്ക് ചുവന്നതാടി) രണ്ടാം തരം
രാക്ഷസൻ ഭീരു രണ്ടാം തരം
കാലകേയൻ ചുവന്ന താടി (തെക്ക് നെടുംകത്തി) ഒന്നാം തരം
നന്ദികേശ്വരൻ വെള്ളത്താടി രണ്ടാം തരം