ആകാരൈരവഗതമാളിഭിഃ സ്വവാചാ
നാകാർഷീത്‌ പ്രകടമിയം നളാഭിലാഷം
ആവിഷ്ടാ പ്രമദവനം ത്വഭാഷതാളീ-
രാദീപ്തസ്മരപരിതാപവേപിതാംഗീ

പല്ലവി:
സഖിമാരേ, നമുക്കു ജനകപാർശ്വേ
ചെന്നാലല്ലീ കൗതുകം?

അനു.
സകലഭൂതലഗതകഥകൾ ചിലർ പറയും
സമയം കഴിപ്പതിനു സദുപായമിതു നല്ലൂ.

ശ്ളോകം:
ഇതി നളഗിരാ യാതേ ഹംസേ വിദർഭപുരീം ഗതേ
തദുപവനദേശാന്തേ ശാന്തേ നിഷീദതി കുത്രചിത്‌
ശ്രുതനളഗുണാ ഭൈമീ കാമാതിഗൂഹനനിസ്സഹാ
വനമുപഗതാ നീതാ ജാതാദരാഭിരഥാളിഭി:

1
പൂമകനും മൊഴിമാതും ഭൂമിദേവി താനും
കാർമുകിലൊളിവർണ്ണനും പൂമാതും ജയിക്ക.

2
ശ്രീമഹാദേവൻ ജയിക്ക മാമലമകളും;
സോമനും രോഹിണിതാനും കാമനും രതിയും.

3
ഇന്ദ്രനും ഇന്ദ്രാണിതാനും, എന്നുവേണ്ടാ, സർവ-
വൃന്ദാരക ദമ്പതികൾ സമ്പദേ ഭവിക്ക.

4
അനസൂയ ലോപാമുദ്രയും അരുന്ധതിമുൻപാകും
മുനിഗൃഹിണിമാരെല്ലാരും അനുഗൃഹ്ണന്തു നമ്മെ.

നളന്റെ സമ്മതപ്രകാരം ഹംസം കുണ്ഡിനത്തിൽ ചെന്ന് ദമയന്തിയെ കാണുന്നു.

പ.
പ്രിയമാനസാ, നീ പോയ്‌വരേണം
പ്രിയയോടെന്റെ വാർത്തകൾ ചൊൽവാൻ.

അനു.
പ്രിയമെന്നോർത്തിതുപറകയോ മമ?
ക്രിയകൊണ്ടേവമിരുന്നിടുമോ നീ?

ച.1
പലരും ചൊല്ലിക്കേട്ടു നളിനമുഖിതൻ കഥാ
ബലവദംഗജാർത്തി പെരുത്തിതു ഹൃദി മേ
ഒരുവൻ സഹായമില്ലെന്നുരുതരവേദനയാ
മരുവുന്നനേരം നിന്റെ പരിചയം വന്നു ദൈവാൽ.

2
അഖിലവും കേട്ടു ധരിച്ചഴകൊടു ചൊല്ലുവാനും
സുഖമായങ്ങുമിങ്ങും നടന്നെത്തുവാനും
ന ഖലു സന്ദേഹം വിധി മികവേറും നിന്നെ മമ
സഖിയായിട്ടല്ല, നല്ലനിധിയായിട്ടല്ലോ തന്നു.

ശ്ലോകം  
ഇതി സ നൃപതിനാ ഖഗോ വിസൃഷ്ടോ
നിജജനസന്നിധിമേത്യ ജാതമോദം
അഥ വിഗതഭയോ ദയാപയോധിം
നികടഗതോ നിഷധേശ്വരം നൃഗാദീത്‌ 
 
പദം
ഹംസം:  
ഊർജ്ജിതാശയ, പാർത്ഥിവ, തവ ഞാൻ
ഉപകാരം കുര്യാം.

അനുപല്ലവി:
ഓർത്തുകണ്ടോളം ഉത്തമനാം നീ
ഉപമാ നഹി തവ മൂന്നുലകിലും.

പദം:
അറിക ഹംസമേ, അരുതു പരിദേവിതം;
വിരസഭാവമില്ലാ നിന്നിൽ മേ;
ദേഹമനുപമിതം കാണ്മാൻ
മോഹഭരമുദിതം-
നിങ്കൽ സ്നേഹമേ വിഹിതം; ന മയാ
ദ്രോഹ, മിതുപൊഴുതമരഖഗവര,
ഗുണനിധേ, ഖേദമരുതുതേ,
പറന്നിച്ഛയ്ക്കൊത്തവഴി ഗച്ഛ നീ.  

ശ്ലോകം  
അനക്കം കൂടാതേ നരവരനണഞ്ഞാശു കുതുകാ -
ദനർഘസ്വർണ്ണാഭം ശയിതമരയന്നപ്പരിവൃഢം
ഇണക്കാമെന്നോർത്തങ്ങിതമൊടു പിടിച്ചോരളവിലേ
കനക്കും ശോകം പൂണ്ടവനഥ രുരോദാതികരുണം.  

പ.
ശിവശിവ! എന്തുചെയ്‌വൂ ഞാൻ! എന്നെ-
ച്ചതിച്ചു കൊല്ലുന്നിതു രാജേന്ദ്രൻ.  

അനു.
വിവശം നിരവലംബം മമ കുടുംബവുമിനി   

ച.1
ജനകൻ മരിച്ചു പോയി, തനയൻ ഞാനൊരുത്തനെൻ-
ജനനി തന്റെ ദശയിങ്ങനെ; അപിചമമദയിതാ കളിയല്ല-
നതിചിരസൂതാ  പ്രാണൻ കളയുമതിവിധുരാ;
എന്നാൽ കുലമിതഖിലവുമറുതിവന്നിതു.   

അന്യേഷു വൃക്ഷലതികാദിഷു വീക്ഷീതേഷു
ഖിന്നേ ദൃശൗ നിഷധഭൂമിപതേസ്തദാനീം
ഹംസേ സുവർണ്ണസുഷമേ ദധതുഃ പ്രമോദം
യാവത്‌ സ താവദശയിഷ്ട രതിശ്രമേണ.

പ്രെമപരവശനായ നളന്‍ രാജ്യഭാരങ്ങളെല്ലാം മന്ത്രിയെ ഏല്‍പ്പിച്ച് ഒരു വിജനമായ ഉദ്യാനത്തില്‍ ചെന്നിരിക്കുന്നു. അവിടെ ഹംസത്തെ കണ്ട് മുട്ടുന്നു. ഹംസത്തിനോട് ദൂതിനുപോകാന്‍ ആവശ്യപ്പെടുന്നു.

ഈ രംഗത്തില്‍ നാരദമുനി നളമഹാരാജാവിനെ സന്ദര്‍ശിച്ച് ദമയന്തിയെ പറ്റി പറയുന്നു. തുടര്‍ന്ന് ദമയന്തിയില്‍ അനുരക്തനായ നളന്‍ പ്രേമപരവശനായി ഉദ്യാനത്തില്‍ ഇരിക്കുന്നു.